In uw omgeving woont een autistisch kind. Wat is autisme eigenlijk?
Autisme, in zichzelf gekeerd zijn, is een ernstige handicap. Autistische kinderen en volwassenen hebben problemen op psychisch, sociaal en motorisch gebied. Toch is aan hun uiterlijk meestal niets bijzonders te zien. Een autistisch kind begrijpt niet veel van de wereld om hem heen. Hij zoekt nauwelijks kontakt met mensen en dingen in zijn omgeving of doet dat op een vreemde manier. Hij kijkt anderen meestal niet of slechts even aan. Hij praat vaak niet of nauwelijks of begrijpt niet wat anderen tegen hem zeggen. Het ene autistische kind is echter het andere niet. Er zijn ook kinderen die juist erg veel praten, maar het is vaak meer een stortvloed van woorden, dan dat er werkelijk iets gezegd wordt. Het is voor hen moeilijk om écht met een ander te communiceren. Autistische kinderen hebben meestal geen besef van wat de ander denkt en bedoelt, van wat er in de ander omgaat.
De kinderen vertonen dikwijls vreemd en storend gedrag. Zo kunnen ze druk bewegen, springen, wiegen of met de handen wapperen. Anderen zitten stil in een hoekje.
Kinderen met autisme hebben een overdreven belangstelling voor bepaalde voorwerpen of onderwerpen en ontwikkelen vaak zeer vaste gewoonten. Veel van de onlogische angsten van deze kinderen hebben te maken met hun moeite met veranderingen. Kinderen met autisme kunnen slecht tegen veranderingen en hebben daardoor veel behoefte aan regelmaat. Wanneer die regelmaat plotseling doorbroken wordt, kunnen ze enorme huil- of driftbuien krijgen.
Er zijn veel autistische kinderen die verstandelijk gehandicapt zijn, anderen hebben een normale tot hoge intelligentie.
Autisme komt voor bij alle lagen van de bevolking en bij héél verschillende kinderen. De kinderen zelf vertonen vaak erg verschillend gedrag.
Zo kunnen ze in de ene situatie heel beleefd en ernstig zijn en op een ander moment vreselijk tekeer gaan. Hierdoor en vanwege hun vaak normale intelligentie en uiterlijk is het gevaar groot dat er van autisten veel meer verwacht wordt dan zij kunnen bieden.
Er zijn ook kinderen en volwassenen met minder ernstige autistische kenmerken. We spreken dan van een aan autisme verwante contactstoornis. Deze kinderen kijken je soms wel aan. Anderen kijken dwars door je heen. Ze zijn moeilijk bereikbaar en soms druk en chaotisch. Je kunt met ze praten over onderwerpen die zij interessant vinden, maar ook dan is er meestal sprake van eenrichtingsverkeer.
Autisme en verwante contactstoornissen komen meer voor dan u denkt. Vier à vijf op de 10.000 kinderen zijn autistisch en als we de verwante contactstoornissen meerekenen dan spreken we van twintig à dertig op de 10.000 kinderen. Het komt meer voor bij jongens dan bij meisjes.
Men weet nog steeds niet hoe autisme wordt veroorzaakt, maar algemeen wordt aangenomen dat het een stoornis in de hersenen is. De oorzaak ligt in elk geval niet bij de ouders of de opvoeding.
Voor de ouders en het gezin is het hebben van een autistisch kind erg moeilijk en uitputtend. Ze kunnen daarbij niet zonder de hulp van deskundigen. Maar ook begrip en steun vanuit de omgeving zijn onmisbaar.
In uw omgeving woont een autistisch kind. Wat merkt u daar nu van?
Als er een autistisch kind bij u in de omgeving woont, is het eigenaardige gedrag u misschien opgevallen. Zo kunt u hem of haar overdreven zien springen of rondfladderen. Of doordringend en meer dan anderen horen schreeuwen. Misschien komt hij bij u langs en stelt vreemde vragen. Het kan ook zijn dat u er niet zoveel aan merkt. Dit kan omdat sommigen erg stil en teruggetrokken zijn. Vaak ook houden ouders drukke kinderen binnen uit angst voor overlast. Als u op bezoek gaat bij een gezin met een autistisch kind, kunt u wel even vreemd opkijken. Omdat het kind moeite heeft met veranderingen in zijn omgeving, ziet het u als een soort indringer. Het kan daarop reageren door te krijsen, met spullen te smijten of vreemde opmerkingen te maken. Een gesprek kan hierdoor danig verstoord raken. Maar misschien merkt hij of zij niet eens dat u binnenkomt en blijft het kind stil doorgaan met dezelfde handeling.
Wanneer een kind met autisme bij u in huis komt, zal het zich niet aan de gebruikelijke regels houden. Want een kind met autisme begrijpt onze regels niet. Zo kan hij aan u gaan voelen of plukken, alle kamers binnenlopen, bloemen uit de vaas halen of iets dergelijks.
Ook op straat en in winkels kan het autistische kind anderen in verlegenheid brengen. Het kan zich ineens op de grond gooien, andermans tas inspecteren of dingen meenemen zonder te betalen.
In uw omgeving woont een autistisch kind. Wat kunt u doen?
Ook u kunt een gezin met een autistisch kind helpen. Zo scheelt het al veel als u het kind accepteert. Dit kunt u laten merken door het kind niet te ontwijken maar te behandelen als de andere kinderen. Ouders willen het kind misschien wel meebrengen als ze op bezoek komen. Ze moeten dan wel weten dat u er begrip voor heeft dat de situatie wel eens uit de hand kan lopen. Ouders van autistische kinderen en volwassen autisten komen vaak geïsoleerd te staan. Het zou prettig zijn als u de deur voor hen open houdt.
Verder kunt u de ouders helpen met alledaagse dingen. Zij zijn vaak druk met het kind, wat al hun energie vraagt. u zou ze wellicht wat werk uit handen kunnen nemen. Het opvangen van broertjes en zusjes is belangrijk, omdat de situatie thuis voor hen ook niet altijd even gemakkelijk is. Voor ouders kan dit echt een steuntje in de rug zijn. Voor autistische kinderen is het belangrijk dat ze niet gepest worden, ook al geven ze de indruk dat het hen weinig kan schelen. Ze hebben zelf geen weerwoord. u zou er op kunnen letten dat zij niet geplaagd worden.
Belangrijk is dat u de ouders laat merken dat zij bij u terecht kunnen. Dat kan alleen als u het onderwerp niet uit de weg gaat. Vraag op wat voor manier u wat voor hen kunt betekenen. Overleg over praktische zaken, bijvoorbeeld als u wilt oppassen. Wanneer u niet goed weet hoe u op het kind moet reageren, vraag daar dan naar. Maar andersom kunt u ook met uw zorgen of problemen bij de ouders terecht. Het is niet zo dat zij moeilijkheden van anderen niet belangrijk vinden.
In uw omgeving woont een autistisch kind. Wat moet U niet doen?
Vaak wordt gedacht dat het vreemde gedrag van het kind door de ouders of hun manier van opvoeden komt. Dat is niet zo. Geef ouders daarom niet het idee dat zij de schuld ervan zijn. Ga een gezin met een autistisch kind niet uit de weg. De ouders kunnen juist veel aan u hebben.
Negeer of vermijd een kind met autisme niet. Autistische kinderen horen er ook bij, al zonderen ze zich af.
Meer weten over autisme?
In deze folder kan uiteraard maar heel weinig verteld worden over autisme. Voor meer informatie over autisme is de NVA (Nederlandse Vereniging voor Autisme, voor mensen met een aandoening uit het spectrum van autistische stoornissen) het juiste adres. De leden zijn jong-volwassenen en volwassenen met een autistisch spectrum stoornis, ouders of verzorgers van kinderen met een autistisch spectrum stoornis en belangstellenden.
Informatiemateriaal
Meer informatie over autisme is er in verschillende vormen en over diverse onderwerpen. De NVA heeft de beschikking over artikelen, brochures en videofilms. Bel het Landelijk Bureau van de NVA voor meer informatie.